Mobile Menu

  • Cyhoeddiadau
  • Cylchgrawn
  • Y Gymdeithas Gerdd Dafod
  • Tanysgrifio
  • Newyddion
  • Cerddi
  • Erthyglau
  • Digwyddiadau
  • Adolygiadau
  • Chwilota
  • Cysylltu

Chwilio’r wefan

  • Menu
  • Skip to left header navigation
  • Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
  • Skip to footer

Before Header

  • Cysylltu

Barddas: Y Gymdeithas Gerdd Dafod

Ein nod yw addysgu’r cyhoedd i werthfawrogi a deall barddoniaeth Gymraeg, yn enwedig y gelfyddyd o gynganeddu, a hybu’r rhai sydd am farddoni.

  • Cyhoeddiadau
  • Cylchgrawn
  • Y Gymdeithas Gerdd Dafod
  • Tanysgrifio
  • Newyddion
  • Cerddi
  • Erthyglau
  • Digwyddiadau
  • Adolygiadau
  • Chwilota
Home > Newyddion > Hetty Bechler, aelod hynaf Barddas yn 100 oed!

Hetty Bechler, aelod hynaf Barddas yn 100 oed!

Gorffennaf 25, 2015

Ddydd Iau’r Brifwyl eleni, bydd Hetty Bechler o Lundain (Hetty Morgan o Abergwaun gynt) yn dathlu ei phen-blwydd yn 100 oed. Mae Dafydd Islwyn wedi cadarnhau mai Hetty ydi aelod hynaf Barddas.

 “Sa’i’n credu ’mod i’n gant oed,” meddai. “Mae’n hala fi i werthin! Ond wi’n darllen Barddas o glawr i glawr, a wi’n dysgu rhywbeth bob tro. Fe allwn i farw’n hapus pe bawn yn gallu gwneud englyn cywir! Fe wnes i linell pwy noson pan own i wedi blino’n lân: ‘af yn araf i orwedd!’”. Mi fyddai hunangofiant Hetty yn gyfrol werth ei darllen! Mae rhagor o’i  hanes difyr yn Barddas yr Eisteddfod (tt.32-3).

  • Hetty ar Sgwâr Trafalgar ym mis Mai 1961
  • Hetty Bechler yn 1938

Bu am gyfnod yn ystod yr ail Ryfel Byd yn dysgu yn Llanrhaeadr-ym-Mochnant yng Ngwlad y Mwynder, ac yno yn y Sun Temperance Hotel y cyfarfu â’r dyn fyddai’n dod yn ?r iddi yn y diwedd! Dyfynnwyd yn yr ysgrif yn Barddas ddetholiad bach o’r penillion wnaeth ei ffrindiau iddi pan ymadawodd â Llanrhaeadr-ym-Mochnant a bwthyn bach Pandy’r Coed ym 1944, a dychwelyd am gwpwl o flynyddoedd i Abertawe cyn mynd i fyw i Lundain (rhowd yr argraff, braidd, ei bod wedi ei hel hi yn syth am Loegr). Dyma chydig bach mwy:

Wel, beth a’th ddenodd di, fy Heti fwyn
I ado swyn y baradwysaidd fro,
A hedd y Berwyn, lle mae’r awel iach
A mynd i wlad y mwg a’r pyllau glo?

Ti fuost wrol iawn yn trefnu’r t?
A gwneud hen Bandy’r Coed yn Eden lân,
A chlywem gyda’r hwyr trwy dwll y clo
Mewn cytgord pur, dy lawen, beraidd gân.

Gobeithiodd rhai dy weld yn wraig y Cwm
Ac wrthi’n godro’r deuddeg yn eu tro;
Ond tannau’r delyn bêr a driniaist ti –
Mwy swynol hwy na bref y fuwch a’r llo!

Os mynd, wel dos, a gwyn fo’th fyd
Yng nghanol gwlad y düwch mwya’ ’rioed;
Fe ddichon y daw ffawd â thi yn ôl
Yng nghwmni Ifan John i Bandy’r Coed.

Ei ffrind, Marged, neu Maggie Lizzie, o’r pentre wnaeth y rhain. Cymeriad mewn darn adrodd poblogaidd ar y pryd oedd ‘Ifan John’, meddai Hetty, ond dyn o gig a gwaed (chydig yn rhy hen i Hetty!) oedd mab y Cwm druan! Mewn penillion eraill i Hetty mae John Ellis Williams yn sôn fel y “bydd ambell un, o’i chofio gynt, / Yn colli’r dagrau trwm, / Yn rhywle tua’r Cwm!” Ac fel hyn y mae’r gân yn cloi:

Ein dymuniadau gorau
A roddwn iddi’n sir,
Boed iddi haul a’i wenau
I fyw tra rhed y d?r
A hefyd glamp o ?r!

Wel, mi gafodd hwnnw, sef Ben Bechler, “gŵr a thad ardderchog am 43 o flynyddoedd!” Priodwyd y ddau yn Llundain ym 1950, a ganwyd eu merch, Rosemary, ym 1951. Tybed oes rhywun yn gwybod beth fu hanes mab y Cwm wedyn, a Marged (Maggie Lizzie) o Lanrhaeadr-y-Mochnant? A sgwn i pwy sy’n byw heddiw ym mwthyn Pandy’r Coed?

Mewn pennill arall, mae John Ellis Williams yn sôn mor gampus oedd Hetty am adrodd. “Teimlasom ni ‘Bwllderi’ / Yn codi gwallt ein pen, / A rhaid oedd dweud ‘Amen’!” Roedd ‘Pwllderi’ gan ei hoff fardd Dewi Emrys ar ei chof ers pan ddarllennodd hi gyntaf yn ifanc, a hynny achos ei bod yn ei thafodiaith hi. Ym 1938 (ar ôl cael prawf llais gan y BBC) bu’n adrodd ‘Pwllderi’ ar y radio. Methiant fu’r ymgais i gael hyd i’r tâp, ond yn ei chanfed flwyddyn, mae Hetty wedi ei recordio hi eto, ac os edrychwch yn y blwch ‘Seiniau Barddas’ ar ymyl dde y dudalen gallwch ei chlywed yn ei hadrodd nawr ,a hynny “fel petai hi heb adael Sir Benfro erioed”!

Ar ran Barddas, dyma ddymuno pen-blwydd hapus iawn i Hetty, ein haelod hynaf.

Cofnod blaenorol «Yn ôl i'r Dref Wen - Golwg ar Ganu Heledd a Chanu Llywarch Hen Yn ôl i’r Dref Wen: datganiad i’r wasg
Cofnod nesaf: Cerddi Alan Llwyd – yr ail gasgliad cyflawn: Datganiad i’r wasg »

Prif Far Ochr

Sidebar newyddion

Rhifyn dan sylw

327: Rhifyn Eisteddfod 2015

6 Rhifyn Eisteddfod 2015


Newyddion yn ôl math

  • Swyddi
  • Newyddion y Gymdeithas
  • Newyddion y Cylchgrawn
  • Newyddion Cyhoeddiadau Barddas
  • Datganiad i'r wasg
  • Cystadlaethau

Footer

Dolenni perthnasol

  • Y Swyddogion a’r Pwyllgor Gwaith
  • Beirdd Barddas
  • Cysylltu
  • Preifatrwydd a Cwcis

Cyhoeddiadau

  • Barddoniaeth
  • Beirniadaeth lenyddol
  • Blodeugerddi
  • Drama
  • Hanes Beirdd a Llenorion
  • Nofelau
  • Y Gynghanedd

Tlysau Barddas

  • Tlws D. Gwyn Evans
  • Tlws y Gerdd Rydd
  • Tlws Coffa John Glyn Jones
  • Tlws Pat Neill
  • Tlws Rolant o Fôn
  • Tlws Roy Stephens
  • Tlws T. Arfon Williams
  • Tlws W.D. Williams
  • Tlws yr Ysgolion Uwchradd

Site Footer

  • Facebook
  • Instagram
  • Twitter
  • YouTube

Hawlfraint © 2021: Barddas | Rhif elusen cofrestredig Y Gymdeithas Gerdd Dafod: 511899

Mae'r wefan yn defnyddio cwcis i gasglu gwybodaeth am ba mor dda mae ein gwefan yn gweithio.

Wedi'i bweru gan  GDPR Cookie Compliance
Trosolwg

Mae'r wefan yn defnyddio cwcis i gasglu gwybodaeth am ba mor dda mae ein gwefan yn gweithio. Mae cwcis yn gwneud pethau fel eich adnabod pan fyddwch yn dychwelyd i'n gwefan a'n helpu i ddeall pa rannau o'r wefan sydd fwyaf diddorol a defnyddiol yn eich barn chi.

Cwcis cwbl angenrheidiol

Mae angen cwcis angenrheidiol er mwyn i'n gwefan weithio. Os byddwch chi'n rhwystro pob cwci ar ein gwefan, efallai na fydd yn gweithio'n iawn.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Cwcis trydydd parti

Mae'r wefan hon yn defnyddio Google Analytics i gasglu gwybodaeth ddienw fel nifer yr ymwelwyr â'r safle, pa ddolenni sy'n cael eu clicio, a'r tudalennau mwyaf poblogaidd.

Gall y cwcis hyn hefyd gael eu gosod gan wefannau trydydd parti a gwneud pethau fel cyfri nifer o weithiau mae fideos YouTube sydd wedi eu mewnblannu yn cael eu gwylio.

Please enable Strictly Necessary Cookies first so that we can save your preferences!